Zmiany w podatku VAT
Od dnia 1 stycznia 2013 r prowadzono wiele istotnych zmian w podatku VAT. Zmiany te wynikają z: ustawy deregulacyjnej; ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej; rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących; rozporządzenia fakturowego; rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług; rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzoru zawiadomienia o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz podatku należnego; rozporządzenia wykonawczego Ministra Finansów do ustawy VAT; rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie faktur elektronicznych;
Zmiany w podatku VAT są bardzo rozległe i w sposób istotny zmieniają dużą część dotychczasowych rozwiązań prawnych w zakresie: ogólnych zasad opodatkowania; nieodpłatnych dostaw towarów; momentu powstania obowiązku podatkowego; podstawy opodatkowania; prawa do odliczenia podatku naliczonego; dokumentacji podatkowej w szczególności dotyczącej fakturowania transakcji podatkowych.
Wśród tych należy wymienić:
1. Ulgę za złe długi – polegająca na: skróceniu terminu uznania wierzytelności za nieściągalną ze 180 do 150 dni, ograniczeniu warunków korzystania z ulgi, m.in. brak obowiązku zawiadamiania dłużnika, obowiązku korekty VAT naliczonego po stronie dłużnika, zagrożony sankcją w wysokości 30 proc. kwoty VAT wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany. Zgodnie z nowymi przepisami korekta powinna być dokonana w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Oznacza to, że dłużnik będzie dokonywał korekty podatku na bieżąco, bez konieczności "cofania" się do okresu rozliczeniowego, w którym pierwotnie odliczył podatek wynikający z niezapłaconej faktury. Nie uległa natomiast zmianie możliwość powrotnego dokonania korekty (w całości lub w części) mającej na celu zwiększenie podatku naliczonego w sytuacji uregulowania przez dłużnika należności (całości lub jej części), dłużnik obowiązany będzie jednak zaznaczyć
w deklaracji podatkowej (w nowym wzorze), że dokonuje takiej powrotnej korekty.
Nowe zasady stosowania tzw. ulgi na złe długi mają zastosowanie do wierzytelności, które powstaną od dnia 1 stycznia 2013 r. oraz do wierzytelności powstałych przed tą datą, których nieściągalność została uprawdopodobniona (zgodnie z nowymi zasadami) już w 2013 r., tj. w 2013 r. upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu ich płatności.
W praktyce oznacza to, że nowe zasady będą miały zastosowanie do nieuregulowanych należności z terminem płatności określonym w umowie lub na fakturze na dzień 4 sierpnia 2012 r. lub późniejszym.
2. Kredyt pod zastaw VAT – zgodnie z nowymi przepisami kredyt udzielony podatnikowi przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową będzie mógł być zabezpieczony na środkach pieniężnych z tytułu przysługującego podatnikowi prawa do zwrotu podatku VAT. W celu zastosowania takiego mechanizmu podatnik wraz z deklaracją z wykazanym zwrotem podatku obowiązany jest złożyć do naczelnika urzędu skarbowego nieodwołalne upoważnienie do przekazania należnego mu zwrotu podatku VAT na wskazany rachunek banku lub SKOK.
3. Transakcje transgraniczne
Obowiązek podatkowy w WDT i WNT– będzie powstawał tak jak dotychczas z chwilą wystawienia faktury dokumentującej te transakcje, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów lub w którym dokonano zakupu towaru, będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, (przy czym wydłużono termin na wystawienie faktury dokumentującej te transakcje do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy lub wyświadczono te usługi). Nowością natomiast jest uregulowanie kwestii ciągłych dostaw towarów z jednego państwa członkowskiego do drugiego, które obejmują okres dłuższy niż jeden miesiąc. Od dnia 1 stycznia 2013 r. dostawy te uznawane będą za dokonane na koniec każdego miesiąca, do czasu zakończenia dostawy tych towarów. Jednocześnie zlikwidowano obowiązek opodatkowania zaliczek w transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Dla otrzymywanych ww. zapłat nie będzie już obowiązku wystawiania faktur zaliczkowych.
Wywóz dla celów WNT– z dniem 1.04.2013 nastąpi likwidacja, dla celów opodatkowania WNT, warunku wywozu z Polski w terminie 90 dni towarów, które mają być przedmiotem czynności odpowiadającej eksportowi lub wewnątrzwspólnotowej dostawi towarów, na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego UE.
4. Miejsce świadczenia usług wynajmu środków transportu - od początku 2013 r. w przypadku usług wynajmu środków transportu, innych niż wynajem krótkoterminowy, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami - miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Z kolei miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie statku rekreacyjnego, innego niż wynajem krótkoterminowy, na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem - jest miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem, że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w miejscu tego oddani
5. Samochody w 2013 r. – przedłużono na okres 1 roku, tj. do końca 2013 r., dotychczas stosowane zasady dotyczące odliczania podatku VAT od nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, paliwa do ich napędu, a także innych wydatków eksploatacyjnych z nimi związanych.
6. Zmiany w zakresie kas fiskalnych– od 1 stycznia 2013 nadal będzie można korzystać ze zwolnienia podmiotowego ze względu na wysokość obrotów, zmieniony został jednak limit obrotów dla celów stosowania kas fiskalnych, zarówno dla podatników kontynuujących, jak i rozpoczynających działalność do kwoty 20.000 zł. W przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego limit ten określany będzie w proporcji do okresu jej prowadzenia. Limit ten należy liczyć od momentu rozpoczęcia sprzedaży dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych do końca danego roku podatkowego. Podmiotów kontynuujących działalność w 2013 roku obowiązywać będzie limit 20.000 zł w skali całego roku. Utrzymano zasadę, że podatnik traci prawo do zwolnienia z ewidencjonowania po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym przekroczył obowiązujący limit obrotów w kwocie 20.000 zł. Dotyczy to zarówno podatników kontynuujących, jak i rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego. Na podstawie przepisów przejściowych podatników, którzy utracili prawo do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania przed 1 stycznia 2013 r., dotyczą terminy rozpoczęcia ewidencjonowania wynikające z przepisów rozporządzenia obowiązującego do końca 2012 r. Natomiast podatnicy, którzy w 2012 r. rozpoczęli dostawy towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, w celu określenia limitu uprawniającego do korzystania ze zwolnienia z ewidencjonowania w 2013 r. za pomocą kas rejestrujących, nie będą musieli stosować wyliczenia obrotów na podstawie proporcji do okresu prowadzenia działalności. Obowiązywać ich będzie limit 20.000 zł w skali całego roku. Ponadto podatnicy, którzy korzystać będą ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania do dnia 1 stycznia 2013 r., jednak na podstawie nowych regulacji nie będą mieli prawa do dalszego korzystania ze zwolnienia, zobowiązani będą do rozpoczęcia ewidencjonowania z dniem 1 marca 2013 r. W ramach zwolnienia przedmiotowego obowiązkiem ewidencjonowania obrotów w kasie fiskalnej objęte będą dodatkowo szkoły nauki jazdy. W zakresie zwolnień przedmiotowo-podmiotowych utrzymano zwolnienia dotyczące podatników, u których udział wartości dostaw towarów i świadczonych usług wymienionych w części I załącznika w obrotach z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT jest większy niż 80%.
7. Zmiany definicji podatkowych m.in. definicja importu, eksportu, terenów budowlanych– od 1 kwietnia 2013 r. nastąpi modyfikacja definicji, co ma lepiej odzwierciedlać przepisy dyrektywy 2006/112/WE. Wprowadzenie przykładowego katalogu dokumentów umożliwiających zastosowanie 0 proc. w eksporcie.
8. Nowe zasady fakturowania w 2013 r.
Wystawianie faktur- poza dotychczasowymi podatnikami faktury mogą wystawić zarejestrowani podatnicy VAT zwolnieni (alternatywnie mogą wystawiać rachunki).
Przeniesienie obowiązku wystawienia faktur– fakturę może wystawiać nabywca (samofakturowanie) lub osoba trzecia, czyli głównie przedstawiciel podatkowy. O samofakturowaniu nie trzeba zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego, ale konieczne jest zawarcie umowy z kontrahentem oraz ustalenie procedury zatwierdzania faktur przez sprzedawcę,
Możliwość wystawiania faktur zbiorczych- w przypadku wielu dostaw w ciągu miesiąca dla tego samego kontrahenta można wystawić jedną fakturę zbiorczą - najpóźniej ostatniego dnia miesiąca.
Nowy obowiązek przy fakturowaniu– od 1 stycznia 2013 r. fakturom papierowym i elektronicznym trzeba zapewnić autentyczność pochodzenia, integralność treści i czytelność (w 2012 roku obowiązek taki dotyczy jedynie e-faktur); można będzie to zrobić za pomocą dowolnych kontroli biznesowych.
Nowe oznaczenia na fakturach - od 1stycznia 2013 r. znika obowiązek oznaczenia dokumentu, jako "Faktury VAT", ale będzie można dalej stosować tę nazwę lub np. nazwę "Faktura", dodatkowo będzie obowiązek stosowania oznaczeń: "metoda kasowa", "procedura marży dla biur podróży", "procedura marży - towary używane", "procedura marży - dzieła sztuki", "procedura marży - przedmioty kolekcjonerskie i antyki", "samofakturowanie", "odwrotne obciążenie". Znika też obowiązek podawania numeru rejestracyjnego samochodu - w przypadku faktur sprzedaży paliwa.
Faktury uproszczone – od 1 stycznia 2013 r. podatnicy mogą wystawić faktury uproszczone w sytuacji, gdy kwota należności ogółem nie przekracza kwoty 450 zł lub 100 euro, (jeśli kwota wyrażona jest w euro). Na fakturze uproszczonej będzie można umieścić mniej danych niż na zwykłej fakturze. Faktury takie nie mogą być wystawiane na rzecz osób fizycznych.
Domniemana akceptacja e-faktur– od 1 stycznia 2013 r. znika obowiązek uzyskania pisemnej zgody odbiorcy na otrzymywanie e-faktur. Wystarczy ustne uzgodnienie lub zapłata e-faktury przez obiorcę (domniemana zgoda).
Przeniesienie przepisów dotyczących faktur – od 1 kwietnia 2013 r. przepisy dotyczące wystawiania, przesyłania, udostępniania i przechowywania faktur i e-faktur zostaną przeniesione z rozporządzenia do ustawy o VAT.
Nowe terminy wystawiania faktur– od 1 stycznia 2014 r. fakturę trzeba wystawić najpóźniej 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę (z wyjątkami).
9. Metoda kasowa dla małego podatnika
Obowiązek podatkowy
Podstawową zmianą w tym zakresie jest zniesienie 90-dniowego terminu, po upływie, którego mały podatnik, pomimo nieuregulowania należności przez jego kontrahenta, obowiązany był do rozliczenia podatku VAT z tytułu dokonanych dostaw towarów i świadczonych usług. W wyniku wprowadzonych zmian mały podatnik rozliczający się metodą kasową będzie obowiązany do rozliczenia podatku VAT z tytułu dokonanych dostaw towarów i świadczenia usług, co do zasady, dopiero w momencie, gdy kontrahent ureguluje należność za towar lub usługę. W przypadku dostawy towarów lub świadczenia usługi na rzecz podatnika VAT czynnego obowiązek podatkowy powstanie z dniem otrzymania zapłaty. Przy sprzedaży na rzecz osoby fizycznej - z dniem zapłaty, nie później jednak niż 180 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonani usługi.
Odliczanie podatku naliczonego
Tak jak obecnie podatnicy ci będą mieli prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych przez nich zakupów towarów i usług w rozliczeniu za kwartał, w którym uregulowali całą należność wynikającą z faktury. Nowością w zakresie odliczania podatku jest umożliwienie odliczenia podatku naliczonego z faktury zapłaconej w części. Uregulowanie należności w części będzie uprawniało małego podatnika do odliczenia podatku naliczonego w wysokości odpowiadającej części uregulowanej należności. Dodatkowo zmianie uległa zasada odliczania podatku naliczonego wynikającego z dokumentów celnych. Od dnia 1 stycznia 2013 r. odliczanie podatku z dokumentów celnych będzie odbywało się według zasad ogólnych, tj., co do zasady w okresie rozliczeniowym, w którym mały podatnik stosujący metodę kasową otrzymał taki dokument.
Deklaracje i faktury
Od 1 stycznia mały podatnik, rozliczający się metodą kasową, zobowiązany jest do zamieszczenia w treści wystawianych faktur oznaczenia "metoda kasowa" w miejsce dotychczasowego oznaczenia "Faktura VAT-MP". Nie jest natomiast zobowiązany do zamieszczania terminów płatności należności określonej w fakturze. Nie ulegają zmianie zasady składania deklaracji przez małych podatników. Mali podatnicy stosujący kasową metodę rozliczeń, tak jak dotychczas, rozliczają się za okresy kwartalne składając deklaracje w urzędzie skarbowym w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
10. Zmiany w zakresie stawek podatkowych dla niektórych produktów– od 1 kwietnia 2013 r. stawka VAT 8 %. do 23 %. wzrośnie m.in. na: napoje - przy przygotowaniu, których wykorzystywany jest napar kawy lub herbaty, niezależnie od udziału procentowego tego naparu, wyroby sztuki ludowej oraz rękodzieła i rzemiosła artystycznego, które posiadają atest Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej, produkcję programów telewizyjnych i inne
11. Zmiany niektórych przepisów dotyczących nieodpłatnych świadczeń - od 1 kwietnia 2013 r. przekazanie prezentów o małej wartości i próbek nie będzie podlegało opodatkowaniu, o ile nastąpi na cele związane z działalnością gospodarczą. Brak wyłączenia z opodatkowania przekazywania drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych. Zmianie ulega nowa definicja próbki.
12. Nowa podstawa opodatkowania i moment powstania obowiązku podatkowego– od 1 stycznia 2014 r. podstawą opodatkowania będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzyma z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, a obowiązek podatkowy powstanie z chwilą dokonania dostawy lub wykonania usługi (z wyjątkami). Obecnie: obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dni, licząc od dnia wdania towaru lub wykonania usług
13. Obowiązek podatkowy w przypadku wystawienia refaktur– ograniczeniu ulega zakres danych wymaganych dla faktur korygujących wystawianych w najbardziej powszechnych przypadkach poprzez rezygnację z obowiązującego 2012 roku wymogu umieszczania obok prawidłowej treści korygowanych pozycji także pozycji i kwot błędnie wskazanych w fakturze korygowanej. Stanowi to znaczne uproszczenie przy wystawianiu faktur korygujących, jednak nie stoi na przeszkodzie, aby w fakturze umieszczać więcej danych niż wymagane, tj. takich jak np. kwoty podane w omyłkowej wysokości w zestawieniu z kwotami w wysokości prawidłowej, co pozwoli na uniknięcie przez podatników konieczności wprowadzania zmian w obecnie stosowanym przez nich systemie wystawiania dokumentów w tym zakresie.
14. Noty korygujące- istotną zmianą w zasadach wystawiania not korygujących jest rezygnacja z obowiązku wysyłania odbiorcy noty korygującej w dwóch egzemplarzach i akceptowania jej treści przez odbiorcę w formie pisemnej. Przepis wymaga jedynie akceptacji noty przez wystawcę faktury. Sposób akceptacji pozostawiono w gestii stron.
15. Przeliczenie walut obcych na potrzeby opodatkowania– z dniem 1 stycznia 2013 r. wprowadzono możliwości przeliczania kwot na fakturach według kursu wymiany Europejskiego Banku Centralnego na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro)